Woord vooraf.
Er zou wel een keer een opendeurdag in het politiecommissariaat kunnen georganiseerd bij de installatie van de video-kijkruimte en opslagplaats van de loerders-centralisten op de monitoren van de huidige en toekomstige camera’s op pleinen, straten, parkeerplaatsen, parken in de stad.
Straks nog bij het OCMW-sociaal huis. En aan de deuren voor dementenhuizen.
En overal. Alle hoekjes en kanten. (Stadsgereedschap op dit gebied ALLEEN is nu al voorzien op 16 camera’s.)
Kunnen we met onze pantoffels naar die schermen gooien.

Zie.
We staan machteloos tegenover de eerste Big Brother-paal op het Schouwburgplein.
België heeft nog altijd geen uitvoering verleend aan de Europese Privacyrichtlijn 95/46/EG die ondermeer lidstaten verplicht om een wettelijke regeling te treffen voor de bescherming van persoonsgegevens, inclusief als ze verworven zijn via cameratoezicht.
Tsju, toch. Soms is er meer regelgeving nodig dan we dachten. Als het om iets belangrijks gaat is er plots geen administratieve vereenvoudiging nodig.

Steden en gemeenten doen maar wat.

In de komende Kortrijkse gemeenteraad (14 maart) zouden raadsleden kennishalve amendementen kunnen indienen om het voorliggende reglement over camerabeloering uit te breiden en te verstrengen. En zich hierbij inspireren op Nederlandse voorbeelden. Tja… Zelfs een heel nieuwe tekst voorleggen.

Nu, ludieke acties zijn nog wel mogelijk, zowel bij de inhuldiging van die metershoge paal op het Schouwburgplein, als lang daarna. (Wie heeft dat nu eigenlijk bedacht? Voor mij – Kortrijkzaan – is dat nog altijd een cruciale vraag.)

Met die paal (waarop vier toestellen , waarvan één kan op en neer bewegen en alom kan kijken) zetten we Kortrijk absoluut niet nog een keer op de kaart. Integendeel.
Ik kom gewoon slecht daarvan.

De burgemeester heeft hier een UNIEKE kans gemist. Als hij als het ware hoofd van de politie (dat is niet de korpschef) had beslist tot het NIET-plaatsen van camera’s haalde onze stad zeker de nationale en internationale pers.

Dit zou mits enige ondersteuning van

de vzw Bruisende Stad
en het Imago-project,
plus Addict(!!),
plus Interreg III A of B,
plus het Stadsontwikkelingsbedrijf, Рdat weer in Cannes acte de pr̩sence geeft- , plus consultatie van de bevolking (ambtenaren, bedrijven, passanten,werkers in het veld, het middenveld, ikzelf, -)

Dan hadden we een immens DEBAT kunnen ontketenen van Rollegem tot hier waar we na deze – alweer binnenskamers genomen historische beslissing – nooit een idee van zullen kunnen vormen.
Ben even de draad kwijt.
Het is daarnet vetjes een ingewikkelde zin geworden, maar het is zo.
Dit zgn. stadsbestuur neemt beslissingen op grond van pure individuele oprispingen. Als ze maar op gezette tijden en in de juiste salons en gilden of kleine kasteeltjes gebeuren. (Met de SP.a erbij weten we het totaal niet meer.) Het Schepencollege is een formaliteit.

Jongeren uit het Straatje maar ook uit andere buurten aan de Leie die we niet kennen, en jongerenbewegingen (de Chiro, Zeescouts, Zazafetinge, – de Wikings mogen niet meedoen), partijen (Groen, Spirit, SP.A-Animo, Jong-VLD is nog altijd in beraad), verenigingen (amateurstoneel, fanfares, Dans in Kortrijk, de Gidsenkring, de Vriendenkring van de Stadschouwburg en het Begijnhof, de Kortrijkse Revue, de Fietsersbond, de Seniorenbond, de Lustige Weduwen, De Kreun, de vzw Limelight, Saint-Georges, de foorkramers, de Loge, de Rotary, enz.) kunnen enige luister bijzetten bij de inhuldiging. De residenten van Buda-eiland niet te vergeten.
Die inwijding is naar het schijnt volgens schepen Leleu voorzien bij het begin van de paasfoor. DAT mag niet in mineur verlopen. Cowboy Henk moet er zijn. Kafka. Kamagurka. Piet Corneel. Heel café De Kroon.
Dinges daar die zong over de slekke.
Ja, het is waar, hij is dood.

Dat moet lukken.
A.U.B.
Laat de café-bazen in die buurt daar maar buiten. Met al hun convenanten en boekhoudingen en Fox-en die wij betalen om hun zaken een beetje op orde te stellen.
Dat gefilm, dat is een zaak van ons, Kortrijkzanen. Wij althans hebben niet de minste behoefte om gecast te worden en daarvoor te betalen. Val ons niet lastig met uw besognes. A.u.b. Ga naar Gent. Hebben we geen paal meer nodig in uw buurt. Kunnen rustig kaarten.
Uw geweld is niet het onze.

In een later stadium kunnen wij, inwoners en passanten nog van alles bedenken om die monitors met hun toezichthouders-centralisten stof tot nadenken te bieden.

Speelse schijngevechten en schijnrelletjes opvoeren kan want straattoneel is nog niet verboden. Volksspelen op de Markt mogen ook, want de markt is officieel een woonerf.
Waarom kan een willekeurig groepje mensen en nog een éénling erbij het niet plots hard op een lopen zetten? Van het stadhuis tot aan de Vlasmarkt, en dan om het hoekje verdwijnen.
Daar zijn namelijk net geen camera’s.

Muilen trekken en zakdoekje zwaaien voor de camera’s is nu ook wel een beetje flauw, maar je kunt niet weten of de van dienst zijnde centralist daar nu net niet moet om lachen.
Zijn er geen onverwachte zangkoren mogelijk op het Schouwburgplein? Kent er ergens iemand stuntmannen die om de haverklap en in het zicht van die ooggetuigen van hun fiets kunnen vallen?
Is er dan geen madam meer die met hoge hakken en met nen velnen frak blijft steken in de straatstenen van het Schouwburgplein?
Weet er iemand een onbeschreven spandoek van 50 meter lang liggen om daarmee de straten af te dweilen? Kunnen we niet allemaal een keer sporadisch of tegelijkertijd in panne vallen aan de tunnel van de Doorniksewijk?
Op weg naar het station kun je toch gerust een beetje lang uitgevallen tongzoen uitwisselen? Of oeverloos beginnen huilen?
Is het verboden om met ultra-lange lakens uit het raam te zwaaien?
Een matras naar beneden laten donderen mag ook. Ge kunt daar gewoon niets aan doen. Kwam daarbij dat je was verstrooid door die alsmaar bewegende loerende camera.
En laat uw kleuter nu toch een keer verdwalen ! Hij kent toch de weg naar de Oude Dekenij.
De kuisvrouwen van de horeca kunnen bij een zomerse dag bij het schrobben van het terras toch ook wat lichtzinniger gekleed dan gewoonlijk aan het werk?

Een drietal verklede outlaws verlaten een of andere bank terwijl honderden briefjes nepgeld uit hun zakken dwarrelen. Ze gaan daarna rustig op een bank zitten smoren op het Schouwburgplein en hun waterpistolen schoonmaken ? Moet kunnen.
Die gasten-residenten van Buda-kunstencentrum-eiland zitten nog om halfvier op dat terras daar links nog aan de koffie? Artiesten! Moet kunnen.

Er is veel te bedenken door onze plaatselijke anarcho-artiesten, en stadssociologen ook. Buurtwerkers. Cultuurantropologen. Gewone wijkagenten. Sociale assistenten. Invalieden-organisaties. Pak- en andere madams-hulpagenten. Marktkramers.

Waar het op aankomt is dat we met zijn allen de centralisten in hun observatieruimte veel werk en muizenissen bezorgen. Zodat ze geen tijd meer hebben om nog hun dagelijks logboek aan te vullen. Anders is al dat geld voor niks geweest.

Er is een heel groot Probleem!
Kortrijk staat niet erg bekend als zijnde een ludieke stad.

Nu nog iets juridisch.
Wist u dat de Europese Grondwet (art. II.8, – tweede lid, in mijn versie) aan eenieder het recht toekent op inzage in de over hem verwerkte gegevens, evenals het recht om te verzoeken tot rectificatie?
(Als aan de voorwaarde van identificeerbaarheid is voldaan, dan dienen camerabeelden als persoonsgegevens aanzien te worden).

De Europese Privacyrichtlijn zegt daarenboven in het document Opinie 4/2004 dat cameratoezicht mogelijk is in het kader van de handhaving van de openbare orde en de bescherming van personen en eigendom, als daar een concrete aanleiding toe is. Met andere woorden: als er een concrete noodzaak toe is.
Geen vandalisme meer aan de Golffontein? Weg met de camera’s !

Tenslotte.
In gidsland Nederland hebben de betrokkenen die in beeld worden gebracht een inzagerecht, een correctierecht, een afschermingsrecht (verzoek tot niet verder gebruik van bepaalde beelden) en een verwijderingsrecht.

Raadsleden!
Vul nu een keer maandag aanstaande ons plaatselijk reglement een beetje aan ! Verfijn het wat.
Stof genoeg.
Ik ben nu over dit onderwerp uitgepraat.

Weet je wat ik een keer zou willen weten? Wat onze normale politieagenten over dit alles denken.

Kleine advertentie
Lavaert Frans, geboren te Kuurne, woonachtig in het Begijnhof en sinds lang met brugpensioen. Vrijgezel. Goedlachs. Wil alleen nog goed stadsbestuur.
Hobby: disco, TV-kijken, uitgaan, wandelen, sauna, gezellig tafelen. Roker. Wil zijn leven herbeginnen, na veel leed alhier. Volwassen kinderen uit huis. Geen bureau.

Tegenstanders van cameratoezicht op openbare plaatsen hanteren nogal eens het privacy-argument.
En ja, het recht op bescherming van de persoonlijke levenssfeer mag niet geschonden worden. Burgers hebben in beginsel het recht en de “redelijke verwachting” om zich onbespied te wanen en te bewegen. Anderzijds kan een persoon geen volledige privacy verwachten indien hij zich begeeft in het publieke domein. Het is een lastig probleem. Wat er zo spoedig mogelijk zou kunnen gebeuren is dat er eindelijk werk wordt gemaakt van een federale regelgeving m.b.t. cameratoezicht. (De vroegere minister van Binnenlandse Zaken en nu burgemeester van Leuven smeekt erom, nu een aantal sociopathische gemeenteraadsleden aldaar ook camera’s willen.)

De hoofdzaak is nog altijd dat effecten van cameratoezicht aantoonbaar positief moeten zijn en dat absoluut voldaan is aan de eis van proportionaliteit tussen de (financiële en personele) ingezette middelen en de doelstelling. Met de paal op het Schouwburgplein is dit niet het geval.
De doelstelling moet ook zo beperkt mogelijk blijven: de handhaving van de openbare orde.
Dat (nu verdwenen?) vandalisme aan de Golffontein is daar te incidenteel voor.
Dan is er nog de eis van subsidiariteit, maar ik ga dat nu niet meer uitleggen.

En nu stoten we op een gevaar dat onderschat wordt.
Eenmaal camera’s geïnstalleerd raken die daar niet meer weg, of ze nu zinvol blijken of niet.
Integendeel wil men ze meer en beter laten renderen. Er worden dan op een sluipende wijze allerlei nevendoelen uitgevonden (in de literatuur “bijvangst” genoemd).

Zo’n operator ziet op zijn scherm bijvoorbeeld dat er iemand geregeld zijn vuilniszak te vroeg op de stoep zet. Of bij de buur. Wat te doen? Telefoneren naar de wijkagent, of naar een interventiewagen? Mededelen aan de milieudienst? Want de observator weet dat het Schepencollege dit als een misdrijf aanziet (sluikstorten). En uit hoofde van zijn beroep heeft hij aangifteplicht.
En kijk daar eens! Daar loopt een jongen en een meisje van dertien waarvan men toch kan verwachten dat die op de schoolbanken zitten? En verdomd, daar zit die rare kwast weer met zijn gitaar.

Toezichthouders van een beetje conservatieve stempel zullen beginnen aandacht schenken aan wat beschouwd wordt als a-sociaal of alternatief gedrag. Die bedelaar rechts op het scherm moet trouwens ook weg. En staat er daar nu niet een soort halve gare te speechen aan de Post?

Joeps. Onze operator spoedt zich naar de radio met een boodschap voor de manschappen op het terrein.
– “Hallo ! From headquarter LOERDER here in my watchroom! FIETSPATROUILLE and DOGSBRIGADE, do you read me ? “
– “Hallo Headquarter! We here Fietspatrouille. Negative, Loerder. Too much noise here on the sunside of the Longstreet. And all dogs disappeared. Over.”

AL MET AL ZOU IK GRAAG TOEZICHTHOUDER ZIJN BIJ ZO’N MONITOR !
Een boeiende job moet dat zijn.
Dan zie je bijvoorbeeld je lief nogal gezwind buitenhuppelen uit een hotel op de Markt. Rechtdoor naar een sacochewinkel. (Ze zei toch dat ze bij haar moeder was?)
Dan zie je voor de zoveelste keer een raadslid vroegtijdig de gemeenteraad verlaten.
De burgemeester komt je als hoofd van de politie ook even gezelschap houden in de toezichtcentrale. Tiens! zegt hij dan. Schepen Bral gaat naar de Schouwburg.
De korpschef komt een keer kijken of alles nog goed marcheert. Haha! zegt die dan. Die agent staat maar wat te flikflooien met een cafémadam. En die daar kan nog in geen twee seconden handboeien aanleggen. Hops! Naar de bijscholing!
(Uit buitenlands onderzoek blijkt dat agenten geen enthousiaste voorstanders zijn van cameratoezicht. Ze worden zelf bekeken.)

In een klein provinciestadje als het onze kent iedereen iedereen.
Er zal dus gegniffeld worden. Daar komen roddels van.
En operatoren die zich vervelen gaan natuurlijk inzoomen op terrasjes met opzwaaiende zomerjurken.

Het aantal functionarissen dat de beelden kan observeren zal heel beperkt moeten gehouden worden. Een serieus examen afleggen met doorwrocht antecendentenonderzoek. En onderworpen worden aan een absolute zwijgplicht. Om de haverklap geëvalueerd. Zelf geobserveerd met … verborgen camera. Continue screening, maar door wie?

Juist daarom ben ik geen kandidaat!
Hou teveel van roddels en zou nooit kunnen weerstaan aan het LOEREFFECT.
Voorstanders van cameratoezicht gaan veel te lichtvaardig om met de eis van intimiteit.
Uit Engelse onderzoeken blijkt dat agenten daar heel besmuikt over doen. Het is een taboe-onderwerp.

Bon.
Volgende keer een (laatste) stukje over BIG BROTHER in Kortrijk.
Hoe kunnen we ons ertegen verweren?
Nog een vraag voor we het vergeten.
Heeft het stadsbestuur al melding gemaakt van zijn voornemen om bewakingscamera’s te installeren bij de Commissie voor de Bescherming van de Persoonlijke Levenssfeer?

Voorstanders van cameratoezicht in publiek domein verdoezelen het feit dat camera’s kunnen leiden tot vormen van verplaatsing van crimineel gedrag. Of ze zeggen dan dat het daarmee niet zo’n vaart zal lopen. Terwijl internationaal onderzoek hieromtrent de meest verwarrende en tegenstrijdige uitslagen geeft.

ER ZIJN VIJF VORMEN VAN VERPLAATSING MOGELIJK !

Bij mogelijke vormen van verplaatsing denkt men gewoonlijk enkel aan geografische verplaatsing.
Hetzelfde delict wordt dan in een ander gebied gepleegd. Vandalisme, druggebruik, enz., kan zich in Kortrijk bijvoorbeeld concreet verplaatsen naar de Vlasmarkt, want de camera’s op het Schouwburgplein kunnen nu nog niet om het hoekje kijken. (Het gevolg zal zijn dat er later ook daar nog camera’s worden geïnstalleerd.) En aangezien portieken van woningen niet mogen in de gaten worden gehouden, zullen die toegangen meer dan ooit dienst doen als publieke WC’s. Terwijl de vechtersbazen hun meningsverschillen meer dan ooit binnen het café een verlengstuk zullen geven.

Er is ook nog de periodieke verplaatsing.
Daders plegen dan delicten op een ander tijdstip, bijvoorbeeld als ze vermoeden dat beelden niet worden uitgekeken. Als de toezichthouder vermoedelijk is in slaap gevallen. Als er herstellingen bezig zijn. Als er zoveel volk is op het Schouwburgplein en daarrond dat de beweegbare camera niet weet waar eerst te kijken.

Tactische verplaatsing is ook mogelijk.
Hierbij verandert de manier (de modus operandi) waarop het delict wordt uitgevoerd. Daders zorgen er bijvoorbeeld voor dat ze onherkenbaar worden of meten zich de gedaante van iemand anders aan. (Snuggeren vermommen zich in een meisje of omgekeerd.)

Dan is er nog de verplaatsing van het doel.
Crimineel gedrag krijgt dan een ander doelwit. Bijvoorbeeld: geen vechtpartijen meer maar wel subtiele mobbing. Camera’s zelf kunnen ook gesaboteerd worden.

Tenslotte is er ook functionele verplaatsing mogelijk.
Hierbij stapt de dader bijvoorbeeld over van een autokraak naar een minder makkelijk met camera’s te herkennen delict, zoals bijvoorbeeld professioneel zakkenrollen.

Zoals gezegd valt er aan de resultaten van wetenschappelijk onderzoek over de effecten van cameratoezicht geen touw aan vast te knopen. Men constateert zowel stijgingen als dalingen van delicten.
En in iedere stad of wijk zijn de effecten anders.

Met alle goede wil van de wereld heb ik een keer geprobeerd om uit Nederlandse onderzoeken toch een aantal gemeenschappelijke resultaten van diverse gemeenten te distilleren.

Zéér voorlopige vaststellingen zijn:
* uitgaansgeweld blijft stabiel of is licht dalend;
* jeugdoverlast blijft;
* afname van vernielingen;
* inbraken in wagens nemen af maar verplaatsen zich;
* drugsoverlast verplaatst zich naar binnen en elders;
* verplaatsing van niet-professionele zakkenrollerij.

Het stadsbestuur is dus veel te stellig als zomaar klakkeloos beweerd wordt dat uit onderzoek is gebleken dat cameratoezicht meteen een daling van overlast, vandalisme, graffiti, geweldplegingen, inbraak en autokraak meebrengt.

Ernstige, onafhankelijke onderzoekers (niet verbonden aan de veiligheidsindustrie) en experts zijn het er vooral voorlopig over eens dat we het allemaal niet goed weten wat de effecten zijn van cameratoezicht.
Omwille van een fundamenteel probleem: hoe vaststellen dat er iets niet is gebeurd?
Omwille van een materiëel probleem dat daarmee samenhangt: potentiële en echte delinquenten zouden als het ware over heel het land moeten ondervraagd worden om te weten of ze al of niet daden hebben gesteld waarbij zij rekening hielden met de mogelijkheid van cameratoezicht.
Ook omwille van het feit dat camera’s ingebed zijn in een mix van maatregelen die niet of moeilijk als parameter kunnen geïsoleerd worden.

Tenslotte kan er zich misschien nog iets potsierlijks voordoen: dat juist omwille van de camera’s nog méér delicten worden geregistreerd…

Er is ook nog een zedenles die zegt dat men op het “moment suprême” nog nergens aan denkt, ook niet aan de aanwezigheid van camera’s.

P.S.
Men heeft me gevraagd welke raadsleden dan wel PRO de installatie van cameratoezicht hebben gestemd.
U kunt die namen vinden op de Kortrijkse website. Zie de notulen van de Raad van 9 juli 2004 onder punt 2.12.
Piet Missiaen was de enige die heeft tegengestemd. Cathy Matthieu onthield zich.
De rest van de aanwezigen (26) heeft ja gestemd.
Een aantal (7) waren op het moment van de stemming even taktisch koffie gaan drinken.
Waren verontschuldigd: schepen P.De Coene en de raadsleden P.Lano, N. Zonnekein, G.Vanhoutte, E.Van Lancker, V. Vandenbroucke.

Ik zal het u een keer zeggen: we gaan het nooit weten.

Ja, voor de vier camera’s op die paal op het Schouwburgplein is 95.275 euro begroot. De politiezone VLAS neemt daarvan 34.993 euro ten laste.
Men moet hierbij wel beseffen dat het enkel gaat om de installatie van die camera’s, plus de glasvezelverbindingen, de monitors, de videorecorder server.
(Straks met het nieuwe politiegebouw mogen we helemaal herbeginnen met de werkzaamheden.)

Weet u wat er zo kluchtig is?
De buitengewone begroting 2004 van de stad voorziet de nodige financiële middelen hiervoor op de post “waterpartijen” (art. 877/732-60). Dat moet dus de Golffontein op het Schouwburgplein zijn.

De kosten van voorstudies (en reisjes) en van de aanbesteding (opmaak bestek) kennen we dus niet.
De (verplichte en continue) bekendmaking aan inwoners en passanten (daders van delicten) van het cameratoezicht kost ook geld : publicaties, signalisatie.
Verder zijn er nog zware personele kosten voor monitoring, bewaring, verwerking. Administratie. Back-office.
Opleiding en training van toezichthouders.
Professionele meekijkruimte en kluis voor de opslag van de gegevens.
Twee- sleutelsysteem. Of heeft men dat niet voorzien? (Eén sleutel in beheer bij de politie zodat alleen met behulp van de politie toegang kan verkregen worden tot de al of niet opgeslagen beelden.)

Dan zijn er nog de kosten voor het onderhoud, herstellingen (vernielingen zijn wel degelijk mogelijk) en de exploitatie.
Er zijn ook nog allerhande nevenkosten denkbaar: bijkomende verlichting, nieuwe toe te voegen snufjes. Misschien zelfs verplaatsing van straatmeubilair en bomen.
Tenslotte nog de kosten van mogelijke evaluaties (maar in Kortrijk zie ik die niet gebeuren).

We gaan het nooit weten wat die waanzin ons jaarlijks zal kosten.
Ik geloof dat ik nu al meer dan duizend bladzijden heb gelezen over het vraagstuk “cameratoezicht op openbare plaatsen”. Welnu, nergens kun je echt adequate gegevens vinden over de kostprijs van bestaande projecten in Europese gemeenten. (Ik vond zelfs nog nauwelijks prijzen van de diverse types van camera’s !)

Weet je wat?
Stadsbesturen zijn tegenover hun burgers gewoon beschaamd over het kostenplaatje.
Bij een wetenschappelijke enqu̻te hierover in Nederlandse gemeenten waren er slechts 28 procent respondenten. En de aangegeven jaarkosten schommelden van 930 euro (!) tot en met Рjawel- 250.000 euro.
Bestuurders weten maar al te goed dat inzake kostprijs niet voldaan is aan de eis van proportionaliteit.

Zou je geloven dat dit voor mij bijna het meest fundamentele bezwaar is tegen camera’s in onze stad? Ik heb u hier al een keer voorgerekend dat alleen al de installatie van heel het spel zodanig veel kost dat men daarmee 1 agent gedurende 6 jaar op straat kan sturen.

Oproep
Laat ons gaan betogen bij de inhuldiging van de paal op het Schouwburgplein.
Daarna allemaal recht op inzage vragen van de beelden. Daarnaast ook nog ons recht opeisen om correctie, afscherming en verwijdering.
Alhoewel. Dat zal moeilijk gaan.
Want in een rechtstaat is het niet mogelijk om bepaalde groepen personen in beeld te brengen als daarbij geselecteerd wordt op grond van kenmerken als ras, religieuze of politieke overtuiging. We zullen dus niet eens in beeld komen. Het mag niet !

P.S.
Het is nu weer eens duidelijk dat gemeenteraadsleden mijn weblog niet lezen.
In de raadscommissie van gisteren kwam de installatie en het reglement van het cameratoezicht ter sprake. In voorbereiding van de gemeenteraad van 14 maart.
(Tussen haakjes: dat reglement trekt nergens op. Vergelijk met dat van Alkmaar.)

De raadsleden hadden geen bemerkingen. Tenzij de vertegenwoordiger van het Vlaams Blok. Die had weer eens zijn dossier niet gelezen en vroeg naar de reikwijdte van het blikveld van de camera’s.
Het Vlaams Blok zou immers graag willen dat heel de stad in het oog wordt gehouden.

We gaan door met de strijd. Zie een volgende kolom.

Wie pakweg tien jaar geleden had gezegd dat Kortrijkzanen en passanten in de straten rondom en op het Schouwburgplein zelf (straks ook nog op de Hallensite, in de winkelstraten en in OCMW-gebouwen) ooit door camera’s zouden bespied worden zou voor gek verklaard zijn. Straks is het dus zover gekomen. En bijna niemand die de waanzin daarvan aanklaagt.
De griezeligheid daarvan inziet. In welke maatschappij leven we of willen we eigenlijk leven ?

Heel het Big-brother-gedoe is decennia geleden begonnen in Groot-Brittannië.
De aanleiding voor het plaatsen van camera’s in het Koninkrijk lag bij de terroristische aanslagen in de context van de Ierse kwestie. Dat was wel serieus. Die aanleiding is nu al lang vergeten.
De veiligheidsindustrie zag een gat in de markt. Zeker méér dan 4 miljoen camera’s (volgens “The Independant” één per veertien inwoners) bespieden de Britten vandaag de dag en ze doen dit vrijwel ongecontroleerd. Iedereen hooligan.

De lobby van de veiligheidsindustrie is zowat vijf jaar geleden systematisch begonnen met het bewerken van een aantal Europese landen (gemeenten, politieke partijen) aan onze kant van de Noordzee.
Een aantal gemeenten uit Nederland vooral zijn dan naar Britse steden getrokken om poolshoogte te nemen.
Ambtenaren keren dan gehersenspoeld terug. (Kalme zee, sterrenhotel, toch lekker gegeten in die privé-club, en die madam van het veiligheidsbedrijf was representatief.).
Conclusie: cameratoezicht helpt dus!
Geen gemeente die voor zichzelf durft bekennen dat men een (dure) misslag heeft begaan met het plaatsen van camera’s. De ene gemeente jut dan de andere op. We zien dit nu gebeuren bij onze centrumsteden.

De secretaresse van de politiezone VLAS is een keer naar Newham (bij Londen) getrokken en heeft daarna een welwillend verslag gemaakt over “de preventieve effecten van cameratoezicht op openbare plaatsen”. Zoiets valt dan natuurlijk in goede aarde bij korpschefs die houden van gadgets.
Nu moet u weten dat serieuze onderzoekers (J. Ditton, B.C. Welsh, D.P. Faringhton,
R. Hesseling) de evaluaties – zo die er al zijn! – van de effecten van cameratoezicht als volkomen ondeugdelijk en onbetrouwbaar en onbruikbaar (tegenstrijdig) beschouwen.
Nog erger.
Er kleeft een fundamenteel probleem aan het evalueren van preventieve maatregelen, zoals cameratoezicht. Je moet zien te achterhalen of iets niet is gebeurd. En vervolgens dan nog proberen om een causale verklaring voor deze non-gebeurtenissen te geven.
Te Kortrijk zal men dit nooit kunnen doen, alleen al omwille van het feit dat er niet eens een nulmeting voorhanden is.

U mag er gerust van uitgaan dat er bij VLAS ook nog geen doorwrochte literatuurstudie is gebeurd rondom de problematiek.
In de uiterst schriele Kortrijkse dossiers die ik ken is er zelfs geen sprake van dat bezoek aan Newham. Aan de raadsleden is enkel gemeld dat er een visite was aan Mechelen en Antwerpen. Verslagen hiervan ontbreken. En wat men aldaar geleerd heeft blijft een raadsel. Misschien enkele technische zaken, maar meer kan gewoon niet.

Ik hou me nu al geruime tijd bezig met het vraagstuk “cameratoezicht in publiek domein” en kan u gerust vertellen dat er in geen enkele Belgische gemeente waar camera’s zijn geplaatst ook maar één serieus document (voorbereidende studie, besluitvormingsproces, kostenraming, nulmeting en evaluatie, enz.) bestaat over de problematiek.

Wat Mechelen nu betreft is het zelfs zo dat burgemeester Somers die camera’s als een erfenis uit het verleden (een vorig Schepencollege) beschouwt, en ze eigenlijk wel zou weg willen. Men kan zich afvragen of de Kortrijkse delegatie dit wel heeft gerapporteerd aan ons stadsbestuur.
In de praktijk blijven nu eenmaal opgehangen camera’s tot in de lengte van dagen daar hangen. En integendeel in aantal “organisch” aangroeien en steeds gesofisticeerder en duurder worden.

Nu moet ik iets persoonlijk vertellen.
Twee à drie jaar terug heb ik een keer naar tientallen personen en instanties een persoonlijk dossier doorgemaild over de problematiek. Naar partijbureaus, partijvoorzitters, studiebureaus, burgemeesters en schepenen en raadsleden van gemeenten waarvan ik wist dat men in hun gemeente cameratoezicht overwoog.
Ik heb daarop welgeteld één reactie gekregen, nog wel een vriendelijk briefje van onze Kortrijkse schepen van veiligheid, Hilde Demedts.DANK . I love you. I love you all.

Op een keer stond er op de website van de VVSG (Vereniging van Steden en Gemeenten) plompverloren een zogezegd ontwerp van wetsvoorstel over cameratoezicht op openbare plaatsen. Men vroeg om kommentaar. Dat doe je dan. Gevolg: de tekst was nog dezelfde week van het scherm verdwenen. Zonder enig kommentaar.
Dat wil toch iets zeggen. Wat dan? Dat men in de greep is van de waanzin en dat dit nu eenmaal psychologisch moeilijk valt om toe te geven.

Het Kortrijkse dossier, althans zoals raadsleden dat kennen, getuigt van een onvoorstelbare lichtheid.
Iedere ernstige literatuurscan ontbreekt. (Wie alleen al op Google een zoekterm als “cameratoezicht” of “crime prevention”, of CCTV, of “burglary” of “crime displacement”‘ intikt is voor dagen zoet.)

Het besluitvormingsproces in onze stede was abominabel.
Normaal zou dit moeten gebeuren in uitgebreide en goed doorsproken fasen met een deskundige werkgroep (maar in België zijn er geen deskundigen) en met de bevolking.
In de oriëntatiefase overweegt men dan een eventuele plaatsing, maar ook een eventuele schrapping van het project.
In Kortrijk is er nooit zo’n omslagpunt geweest.
De korpschef wou camera’s en daarmee uit. Men zocht gewoon naar onderbouwingen van het “gevoel” dat camera’s nodig zijn.
De vraag wanneer we net NIET tot plaatsing zouden overgaan is nooit aan bod gekomen.
(In een stad als Leeuwarden heeft men na veel beraad wél besloten tot opheffing van het project. Voorstanders van camera’s verzwijgen dit zorgvuldig. Of weten het niet, dankzij de lobbying van veiligheidsbedrijven. Bij ons: Famico!. Amelior!) .
Hoe meer kabels hoe beter. COAX.
(Straks draadloos.)

Een dankbare éénmalige serie van incidenten (het niet goed onderzochte vandalisme aan de Golffontein – we horen daar niets meer van, en de camera’s staan er nog niet) zorgde voor een soort draagvlak (alibi) bij de burgemeester en een aantal raadsleden. De emotie van “nu is het genoeg geweest“.
Naar een draagvlak bij de bevolking is nooit gevraagd. Alle publieke discussie is vermeden.
(Nochtans had het stadsbestuur die volksraadpleging kunnen winnen.)

Tussen haakjes: de besprekingen in de Politieraad en de Gemeenteraad waren van een bedroevend gehalte. Dat kan ook niet anders. Om over dit soort zaken iets zinnigs te vertellen moet men zowat vrijgesteld zijn.

Opvallend is dat de korpschef tegenwoordig de nadruk legt op de repressieve werking (opsporing en vervolging) van cameratoezicht. Hij heeft aangedrongen op camera’s “die identificatie mogelijk maken”. De nummerplaten van wagens aan het stadhuis zal men kunnen lezen ! MEN GAAT DAAR DAN FIER OVER. Dat is de ware lof der zotheid.
Daarmee zegt onze korpschef zonder het te beseffen in feite tegelijk dat de preventieve werking (toezicht, detectie, recherche) van zijn diensten (en van allerhande veiligheidsmaatregelen van de stad) faalt.

In de oriëntatiefase van het project zijn er twee fundamentele eisen te stellen om te beslissen tot cameratoezicht.
De eerste grote vraag is of voldaan wordt aan de eis van subsidiariteit.
Cameratoezicht kan enkel toegepast als minder ingrijpende middelen al beproefd zijn en al of niet hebben gefaald.
Fundamentele vraag hierbij is: kan de beoogde doelstelling (en welke is dat dan? hoeveel zijn het er eigenlijk?) bereikt worden met andere middelen?

Dan is er nog de eis van proportionaliteit.
Hier maakt men een afweging tussen het publieke belang (dat zou moeten beperkt worden tot handhaving van de openbare orde) en het recht op privacy.
En vooral stelt zich hier de vraag of er een redelijke verhouding is tussen doel en middelen.
Die middelen zijn dus onvoorstelbaar indrukwekkend (personeel, verwerking van gegevens) en financieel onvoorstelbaar duur. (Iedere gemeente schrikt daarvan op, achteraf dan. In Leuven gaat men zelfs volslagen in paniek de aanbesteding opnieuw bekijken.)

Van al deze overwegingen hebben raadsleden zeker nog geen enkel ernstig dossier in handen gekregen. (Wat is dat: een nulmeting?)

Nu valt er me plots iets te binnen.
In het lokaal veiligheidsplan 2002-2004 is met geen woord sprake van cameratoezicht op het publieke domein. Men wou enkel een aanvraag doen tot subsidiëring van drie camera’s om snelheidsovertredingen te registreren op Kortrijkse invalswegen. Dat is al.

In de eerstkomende gemeenteraad van maandag 14 maart zullen onze verkozenen in onze naam definitief instemmen met de invoering van cameratoezicht op het openbaar domein in het centrum van de stad (later nog elders ook) en de daarbijhorende reglementering goedkeuren.

In de gemeenteraad van juli 2004 hebben een aantal (weinig) raadsleden eigenlijk al hun goedkeuring verleend aan een offerte-aanvraag voor het leveren en plaatsen van de nodige apparatuur voor het camera-project op het Schouwburgplein. Voor een bedrag van 95.275 euro. (Hoe men aan dit bedrag komt weet geen mens. Zeker geen ambtenaar. En deskundigen verschillen ook enorm van mening. Men slaat gewoon een slaatje.)

Er was toen één moedige neen-stem, van Piet Missiaen (nu “Spirit”). En één onthouding van Cathy Matthieu (Groen).
De aanwezigen van de VLD-fractie hebben “ja” gestemd, alhoewel er binnen de partij hierover ook discussie bestaat.
De SP.A was bij monde van Marc Lemaitre althans ingevolge de onveiligheids-waan van de dag bij de kleine man ook vóór, alhoewel de jongeren van deze partij (“Animo”) absoluut tegenstander zijn van het project. Schepen De Coene zwijgt als vermoord. Soms kan hij dat wel.
Kortom: van de 41 mensen-politici waren er 26 raadsleden die ja stemden, 1 nee stem, en 1 onthouding. In de notulen van juli vorig jaar kunt u zien wie strategisch of structureel afwezig was. www.kortrijke.be.

Binnen het verlichte deel van de CD&V zijn er eigenlijk ook wel aarzelingen te bespeuren.
De fractieleider Filip Santy (toekomstig schepen) zei in de Raad van juli dat het enthousiasme binnen zijn partij niet bijster groot is. Maar hij vreesde dat er op dit moment geen ander alternatief is om het probleem (van het vandalisme aan de fontein) aan te pakken. Daarbij “hoopt hij op andere tijden”.

De burgemeester op zijn beurt kan het niet nalaten om te benadrukken dat cameratoezicht een complementair middel is, en dat het niet de bedoeling is om “een jacht te organiseren”. Hij denkt dat camera’s een hulpmiddel zijn dat “met mate” kan gebruikt worden.
Met mate! Ze werken of ze werken niet hé? Men kijkt of men kijkt niet? (Toezichthouders vallen wel eens in slaap, dat wel. Of ze zijn ziek. Maar er zijn nu ook al systemen die ze wakker maken bij ongedurige beelden. En: is er ook klank voorzien? Of komt dat nog?)

Schepen Guy Leleu heeft in de Raad van juli 2004 fel benadrukt dat het niet de bedoeling is om later nog camera’s bij te plaatsen.
Dat is nog maar de vraag !
Om te beginnen is nu al voorzien dat het te plaatsen (verouderd) videosysteem 16 camera’s moet aankunnen.

De korpschef van de politiezone VLAS (naar mijn gevoel DE grote instigator van het project)
wil nu ook al camera’s in het winkel- en wandelgebied. (Hij zou misschien wat meer digitaal kunnen uitgaan op het terrein.)
Raadslid en Vlaams parlementariër Carl Decaluwé wil er nog aan het station.

Het hek is van de dam.
In de memorie van toelichting is ook sprake van aansluiting van het camera-toezicht in de tunnel van de Doorniksepoort. En daarnaast is de parking van de Veemarkt en de Hallensite ook “een aandachtspunt”. Dat betekent dat er daar ook camera’s zullen komen, zonder toestemming van de gemeenteraad.

Raadslid Filip Santy (toekomstig schepen) zei dat er geen alternatief is??
Dat is er natuurlijk wel.
Ten eerste zijn er alreeds door de stad heelwat maatregelen getroffen om allerhande overlast en onveiligheid in de kiem te smoren. Hondenbrigade, fietspatrouilles, pak- en andere madams (naam vergeten), buurtwerkers, FOX’en, preventiewerkers, politiewinkel, alarmknoppen, BIN, gerichte patrouilles in de buurt van de Reynaertstraat en de Vlasmarkt, paaltjes, speciale recherche, convenanten met de café-bazen, anonieme gepantserde politiewagens. Kogelvrije vesten.
Dit alles zonder sociale controle. Iedereen voor zijn kijkkast.

ZIJN WE MET ZIJN ALLEN EEN BEETJE GEK AAN HET WORDEN ?

Wil men dan met het plaatsen van camera’s misschien per se bewijzen dat al die maatregelen tot niets dienen?
(De camera’s binnen of buiten handelszaken – geplaceerd zonder toestemming van een of andere privacy-commissie – laten we nu buiten beschouwing.)

TEN TWEEDE is de kostprijs van heel de installatie en de exploitatie ( daar wordt NOOIT IETS niet over gerept) ervan zodanig hoog dat men daarmee minstens zes beginnende agenten gedurende één jaar aan het werk kan zetten. Of anders gezegd: 1 agent kan zich gedurende 6 jaar onledig houden met eventuele problemen in het centrum. Dus en ten overvloede: alléén al voor de onderschatte prijs van de installatie.

Ik heb dat een keer berekend.
Voor de te laag ingeschatte kostprijs van de installatie van die paal op het Schouwburgplein (de ene keer is ze 6 meter hoog, een andere keer 9 meter) kan men één agent gedurende 3.528 uur op straat sturen.
Reken daar dan ook nog bij dat de monitoring en de verwerking van het systeem op zichzelf al veel personeel vergt. Personeel dat niet op straat kan komen.

We komen op heel de kwestie nog terug.
Ik heb zelden zo’n ondoordacht dossier gezien.
En het toppunt hierbij is dat ook de twijfelaars bij het project zich laten meeslepen door de waanzin van de dag. (De voorstanders op hun beurt door het lobby-werk van de veiligheidsindustrie.)

P.S. (1)
Wat als Kuurne en Lendelede ook camera’s op hun openbaar domein willen?
Want de politiezone VLAS betaalt mee voor onze camera’s op het Schouwburgplein.
P.S. (2)
De politiezone VLAS heeft nog geen frankeermachine.