Het is dan nog het doorgaans brave en onschuldige heemkundig-historisch (halfjaarlijkse) tijdschrift “De Leiegouw” dat de verbijsterende feiten zopas aan licht bracht. In het eerste nummer van de jaargang 2010, pag. 35-38. Auteur: H. Callewier.
Het kan geen toeval zijn, in deze voor de christenmensen moeilijke tijden.

Begin juli 1605 kwamen de zusters van het Onze-Lieve-Vrouwehospitaal (nu in handen van het OCMW) bijeen om een nieuwe priorin te verkiezen. De aanstelling van de vorige priorin werd aangevochten door het Kortrijkse stadsbestuur en koning Filips II heeft de benoeming geannuleerd. De keuze viel op ene Margriete de Hertoghe, niettegenstaande verzet van de bisschop van Doornik. De nieuwe kandidate stamde uit een een zeer invloedrijke adellijke familie uit het Waasland. Vader was bijvoorbeeld schepen en stadsontvanger in Gent. Een oom was voorzitter van de Raad van Vlaanderen.

Vleselijke omgang

In de zomer van 1612 brak een schandaal los.
De priorin werd ’s nachts in bed dan nog aangetroffen met een minderbroeder, wellicht een monnik van het nabijgelegen fransicanerklooster op Overleie. Niettegenstaande bestraffende maatregelen van de Doornikse bisschop ging de situatie in het klooster van kwaad naar erger. Bijna dagelijks nam Margriete de Hertoghe deel aan drinkgelagen met religieuzen, seculieren en gehuwden, zowel binnen als buiten het klooster. Tegenstribbelende zusters werden ertoe aangezet om deel te nemen aan de orgieën.
Met één jongeman in het bijzonder zou de priorin meerdere malen “conversation charnelle” hebben gehad.
De bisschop besloot om in te grijpen en stuurde Margriete naar het klooster van de Zwarte Zusters in Rijsel. Met behulp van de familie ontsnapte ze daar evenwel. Intussen kon ze er nog in slagen om grote sommen geld uit de fondsen van het hospitaal te verduisteren om een twee jaar durend proces te bekostigen.
Antonis Herberti, kanunnik van O.L.-Vrouwekerk, en de rector van het Kortrijkse jezuïetencollege ondernamen in 1614 pogingen om de kwestie op te lossen. De zaak wordt zelfs tot bij de aartshertogen aangekaart. Bedoeling was voor alles om het geld en de goederen die de priorin had verduisterd terug te krijgen.

Op 1 oktober 1614 overleed de bisschop van Doornik. Hierbij vond men dat de voogdij van kanunnik Herberti ook te einde liep.
Die taak werd dan maar overgenomen door pastoor Dewitte van van de Sint-Maartenskerk. Aldus verdwenen de twee belangrijkste tegenstanders van Margriete.
Tot aan haar dood op 12 juni 1623 bleef de losbandige Margriete de Hertoghe aan het hoofd staan van het hospitaal. Waarschijnlijk ligt ze daar nu nog begraven.

P.S.
Na juni 1614 zijn geen archiefdocumenten bekend die betrekking hebben op de zaak.
Typerend voor de huidige en vroegere gang van zaken in de Kerk is nog dat kanunnik Herberti aan één van zijn correspondenten vraagt om de stukken in bijlage terug te sturen want ze mochten niet in verkeerde handen vallen.
Het probleem is structureel zeker? Toch in Kortrijk.

Het kasteel van Marke wordt sinds zes generaties bewoond door de familie de Bethune. Heden ten dage nog altijd het optrekje van voormalig burgemeester Emmanuel de Bethune met zijn eega Greta van Cauwelaert. (Het kasteel is sinds 2003 wel eigendom van een van overheidswege gesubsidieerde “Foundation de Bethune”.)
In zijn pas verschenen boek ”Le château de Marke” (zie KW van 11 maart) vertelt Manu “een amusante anecdote”.

Tijdens WO II kreeg het kasteel diverse hoge moffen op bezoek. Maarschalk Göring bijvoorbeeld die het kasteel al een keer eerder in 1917 had ingenomen, ter gelegenheid van de Eerste Wereldoorlog. (De beroemde Rode Baron, piloot Manfred von Richthofen logeerde er ook.)

Op 27 maart 1943 was generaal Bockelmann een hoge gast. Als ancien van de escadrille van de Rode Baron kwam hij er wat foto’s maken in het grote park. Met de tuinman in zijn zog duidde hij geamuseerd de plaats aan waar men in 1917 een stapel ondergronds ingegraven wijnflessen had gevonden en waar hij toen met zijn “kameraden” een heildronk had uitgebracht op de gezondheid van de eigenaar van het kasteel. (Dat was toen al Jean-Baptiste de Bethune met vrouwe Louise de Vinck, ouders van Manu.)

Wat was er nu zo amusant?
Wel, zo vertelt Manu in zijn boek, uitgerekend op dezelfde plaats zat er sinds 1940 alweer een voorraad wijn verscholen. Bockelmann en zijn gevolg had het niet in de gaten.

P.S.
Sinds lang niet meer meegemaakt.
De pagina’s van het boek over de geschiedenis van het kasteel moet je zelf nog opensnijden.
En achteraan een hele lijst van “errata”. Verkeerd aangeduide nummering van bladzijden bij het namenregister. Manu is ooit nog hoogleraar geweest in Congo Belge. Lovanium…

Voormalig meerdere malen (tot eind van de vorige eeuw) burgemeester Emmanuel de Bethune. Vader van schepen Jean en senatrice Sabine. Manu heeft in 2006 zijn politieke mémoires gepubliceerd onder de titel “Gedachten en herinneringen”. Een kostelijk boek waarover hier indertijd en nergens anders wat recensies zijn gepleegd. De teneur van die bespreking was welwillend.

Nu heeft er een nieuw boek van de baron het licht gezien:
“Le château de Marke, deux cents ans d’histoire“. Het werk telt 368 pagina’s, is weerom op zeer mooi ultradik wegend papier gedrukt en kost 20 euro.
Er bestaat een stichting “de Bethune” die zo nu en dan wat subsidie krijgt van Stad en onlangs van de Vlaamse Gemeenschap nog 50.000 euro.
Het werk is daarom te verkrijgen bij Manu zelf, tel. 056/21 66 57. (Geen portkosten als u het ophaalt in de Kasteeldreef?)

Voor het schrijven van het boek kon de baron en zijn nègre putten uit een onmetelijk archief (niet voor iedereen toegankelijk). Al twee eeuwen lang bewaart men op het domein elk document en elke brief. Als gewezen politicus en adviseur (kabinetten van Arthur Gilson en Vanden Boeynants) sleepte Manu trouwens nogal wat kilo’s aan politieke documenten mee naar zijn kasteel.
Zowat alles wat volgens de auteur belangrijk is komt aan bod: de verschillende en vele bewoners (zowel Duitsers als Engelsen en gehandicapten), de restauraties, het personeel (ook dat van Stad Kortrijk?), de tuinaanleg, fauna en flora in domein Patersmote, etc. Veel foto’s.

Baron de Bethune is op 18 juli 1930 op het kasteel geboren als spruit van Louise de Vink.
Hij behoort tot de zesde generatie die er verbleef. Manu was er wel niet altijd. Bombardementen dreven de familie naar het zuiden. Dure kostscholen tot in Nederland toe om Vlaams te leren. Vrouwonvriendelijk kot in Leuven alwaar hij niettegenstaande alles de ACW-moeder van zijn kinderen ontving. Prof in Congo. Onbestemde opdrachten in Brusselse ministeriële kabinetten. Toen in 1963 heimwee krijgen naar het Markse dorpsbeschermde domein. Om uit de heerlijkheid nog zes of zeven jaar weg te blijven. Bronnen hierover niet duidelijk.

Het kasteel is in de jaren 1802-1807 gebouwd door de overgrootvader van de grootvader van de baron. Als buitenverblijf van lijnwaadhandelaar François van Ruymbeke (+1840), tweede echtgenoot van Marie-Thérèse Delebec (+1844), de weduwe van Jean-Baptiste Bethune (+1791). De oudste bekende voorvader van de familie was ene Louis, die begin 17de eeuw schepen was Mont-Saint-Aubert. En ene Felix was in 1830 lid van het Nationaal Congres ! Stichter van België. Het familiepatrimonium is opgebouwd middels het voeren van handel oftemet speculeren in specerijen, alcohol, linnen.

Een op 13 september 1940 merkwaardige hoffelijke gast op het kasteel was wel maarschalk Göring. Die mof kende het domein al van vroeger toen hij daar in de maanden juli-november 1917 verbleef met niemand minder dan de rode baron Manfred von Richthofen. Die van het Flying Circus.

We hollen naar de stadsbibliotheek om het boek in handen te krijgen.
Zouden graag eens wat meer lezen over de evolutie van het kadaster van de familie, door de eeuwen heen.
En hoe Manu als populaire kasteelheer-burgemeester in Marke en Kortrijk en voorzitter van een bouwmaatschappij (“Mijn Tehuis”) daar in vorige eeuw mee omging.

P.S.
Die subsidie van 50.000 EUR die de stichting De Bethune (van Jean en Sabine, ondernemingsnummer 0862966042) van Vlaanderen kreeg is te wijten aan het feit dat men in het kader van allerhande erfgoeddingen wenst om een project te financieren ter ontsluiting en valorisatie van het archief te Marke. Goed zo. “Fysieke ontsluiting” – voor mensen met een badge van KADOC-Leuven – zal wel kunnen. Wie is nu de projectleider in het kasteel?

Het is waar. Lokale geschiedschrijvers richten hun blikveld zelden op het sociaal-economische verleden van streek of gemeente. En zeker niet op meer hedendaagse evoluties.
De provincie West-Vlaanderen wil daar iets aan doen.
Daarom heeft ze een opdracht uitgeschreven voor het aanstellen van een externe dienstverlener voor het maken van een studie van de sociaal-economische streekgeschiedenis voor alle gemeenten van de arrondissement Roeselare en Kortrijk, plus de gemeenten Wielsbeke en Oostrozebeke en de stad Wervik.
Beschouwde periode: 1840-1970.

De partners voor het uitvoeren van de studie dragen hun steentje bij.
Stad Kortrijk : 5.000 euro.
Projectvereniging Overleg Cultuur Regio Kortrijk : 5.000 euro.
Projectvereniging TERF (onze Erfgoedcel): 5.000 euro.
Vzw Toerisme Leiestreek: 5.000 euro.
RESOC/SERR Midden-West-Vlaanderen: 2.500 euro.
RESOCC/SERR Zuid-West-Vlaanderen: 2.500 euro.
Roeselare: ???

De provincie zelf zorgt voor het restbedrag, met dien verstande dat de opdracht het totaal bedrag van 85.000 euro niet mag overschrijden.
Er wordt een algemene offerte uitgeschreven.
Wel nog nergens gezien.

Op aanstaande 10 januari, vanaf 17 uur, verwacht ons College dat wij – allemaal Kortrijkzanen – naar de traditionele gratis nieuwjaarsreceptie van Stad komen afgezakt. Om op de Grote Markt met alle inwoners samen ontspannen te toasten op het nieuwe jaar. Over wat ons dat brengen zal.
Nu doet het geval zich voor dat de beste copywriter van KW niet meer weet of hij dit jaar opnieuw de nieuwjaars-speech moet maken voor ex-burgemeester Stefaan De Clerck of integendeel voor Borat, de vervangende schepen alias Lieven Lybeer.
Er is nog altijd geen offerte binnen.
Het maakt wel een verschil. Een speech schrijven voor een ACW’er, dan wel voor iemand van de ‘middengroepen’.
En hoe staan de voormalige en nieuwe burgemeester dan die avond samen op de pui van het stadhuis? Hand in hand? Met een high five? Ons gerelateerd evenementenbureau van Ignace Crombé zit in dit verband ook met de handen in het haar.

Maar het grootste probleem is nog de ” Stadskrant” van januari 2009.
Het editoriaal waarin onze burgervader met zijn nieuwjaarswensen voor de zoveelste keer zal genoopt zijn om zijn persoonlijke démarches te verklaren. De negerauteur-hoofdredacteur is volkomen van de plank.

Federale Politie is in elk geval al gealarmeerd. Voor het geval dat de felicaties voor de nieuwe en oude burgemeester uit de hand lopen. Bloemen met bloempotten. Rozen met doornen. Cactussen.
Er is wel al een noodhospitaal ingericht in de kelder van ” ’t Salonske”.
Achteraf-debat en nabepreking in het torentje van “Petit Paris”.

P.S.
Stefaan komt. Bral ook ingeschreven. Quickie. Wout. Marie-Claire nu ook. Connie. De Coene. Leterme. Santy. Leleu. Het regent inschrijvingen voor die nabespreking in het torentje.
Meld u maar vlug aan bij wuwuwu.nieuwjaarswensenvoorstef.kortrijk.be.
Correctie. Marie-Claire komt pas optreden daags nadien. Verontschuldigd. Moet in Knokke zijn. Nieuwe schepen Christine blokt op dossiers.
Awel ja.