Wie de Expo van 1958 heeft meegemaakt is sindsdien definitief getekend. Veel Belgen zagen aldaar voor het eerst zwartjes in levende lijve. Een ruimtetuig. Zelfs kleurentelevisie. Volgens de legende riep Wilfried Martens bij een betoging om wapens voor zijn Vlaamse strijd. Mijn moeder hing plots rare gordijnen aan de ramen. MIRO! We werden verplicht om op oranje designstoelen te zitten kaarten. In de cafés van de wijk “Oud België” (een soort “bokrijk” op de Heizel) gingen vrouwen nu zelfs aan het roken. Talloze Vlamingen (davidfondsers) zagen voor het eerst in hun leven – vanuit de verte – de stad Brussel.

Kortrijk had ook iets te maken met de wereldtentoonstelling. Er was een participatie van Kortrijkse bedrijven (De Coene, Kortrijks Dakpannenkantoor), en kunstenaars. Veranneman natuurlijk, maar ook Pol Van Rafelghem die pas een prijs had gewonnen in zijn eerste jaar “Ter Kameren”. Hij mocht een bas-reliëf plaatsen op het paviljoen “grafiek en papier”.

Vandaar dat Kortrijk nu wil deelnemen aan een soort viering van de vijftigste verjaardag van de Expo. Een initiatief van erfgoedcellen uit diverse steden (blijkbaar geen Waalse) en anderzijds het Vlaams Centrum voor Volkscultuur (VCV) en Culturele Biografie Vlaanderen (CBV).

Het project is eigenlijk al gestart in april van dit jaar.
Men wil vooreerst een “geheugenkaart” aanmaken die een website moet genereren, een database met getuigenissen, persoonlijke verhalen en allerhande beeldmateriaal, voorwerpen. Er komt in 2008 nog een publicatie over een en ander in boekvorm.

Onze Kortrijkse erfgoedcel doet dus ook mee aan dit interstedelijk project (u ook?) en de coördinator VCV zal hiervoor op de eerstkomende gemeenteraad jaarlijks en voor de duur van het project 5.000 euro aan subsidie krijgen.

Een schoon project. Erfgoedbeleid moet niet altijd gaan over oude molens en pijptoebak.
Maar toch moet er me weer iets van het hart.
We zeggen dat niet altijd, want dan word je algauw aangezien als een kommaneuker. Altijd opnieuw is er bij Kortrijkse projecten – hoe goed die ook kunnen zijn – een vuiltje aan de lucht. Kostprijsoverschrijdingen, tekort aan mededinging bij overheidopdrachten, laattijdige beslissingen, vertragingen bij de uitvoering, gekonkelfoes, vriendjespolitiek, tekort aan transparantie, onduidelijke financieringen. Slechte, onvolledige dossiers. Bestekken die niet door ambtenaren zijn opgemaakt.

Wat is er nu weer aan de hand? (Of aan de knikker.)
De gemeenteraad van 11 september a.s. zal een samenwerkingsovereenkomst goedkeuren voor een project dat al maanden loopt. In dat contract staat zelfs dat de eerste storting van 5.000 euro aan het VCV zal gebeuren op …1 juni 2006.

EN POL VANRAVELGHEM WEET NOG ALTIJD VAN TOETEN NOCH BLAZEN.

Vanavond, donderdag 7 september om 20 uur, is er een vernissage in de Benedengalerij van de Kortrijkse Schouwburg. Lang gedacht dat die benedengalerij een garage was of een stapelplaats. Maar neen, het is “een ruimte met brutalistische allures”, “een interessant gegeven voor de kunstenaars die een dialoog of discussie met ruimte willen aangaan”. Aldus de toelichting bij de voorstelling van het werk van Koenraad Dedobbeleer.

Voor wie de tentoonstelling wil bezoeken (loopt nog tot 1 oktober, en er is een nocturne op 21 september) graag enige toelichting, middels enkele fragmenten overgenomen uit de folder.

Eerst even dit. Blijkbaar is de Benedengalerij een omgeving die zich niet éénduidig laat lezen. Zij eist van de toeschouwer een actieve deelname die leidt tot verwondering. (Ik ben daar al een keer van de trap gevallen.)

Maar, wat leidt er zoal NIET noodzakelijk tot verwondering bij de toeschouwer zult u nu vragen.

Ik zal het u een keer rap zeggen: 1) interpretatie van de realiteit (“appropriation” is haar meest naakte vorm!), 2) simplistische gebaren, 3) traditionele kunstkritiek (bijv. kunst om de kunst slimmigheden, 4) institutionele commentaar (plus relativering van het kritische potentieel van diezelfde kritiek).

Zoals gezegd: dit alles leidt niet eens tot verwondering. Maar helaas! Het is een deel van ’s mans werkwijze (ook de uwe?), terwijl een fysieke, zintuigelijke ervaring dit (ja, dit!) – over het algemeen dan – gemakkelijker bereikt.

Vandaar! Geen pamfletten of gallende “loud speakers” voor Dedobbeleer. Veeleer dit: een weinig opzichtig omvormen van het bestaande in een doorleefde realiteit met een eigen, (jawel!) een eigenzinnige interpretatiedrang. Want de verwondering katalyseert op zijn best een reeks interpretaties. Bij de toeschouwer die beschouwer wordt alleszins.

Bezoekers! Weet dat deze vorm van gelaagdheid interessant is. U zal (idealiter) meermaals dan nog aangetrokken worden om de interventies opnieuw te ontdekken en zelf te herinterpreteren.

Er is dus ook een sociale dimensie in deze kunst. Waarin dan juist? Eenvoudig: juist in het minimale ruimtelijk aanvullen OF veranderen. In de problematisering die u zal ondervinden van zodra u de tentoonstelling betreedt.

De kunstenaar meent, ja toch: meent op die manier geen enkele functie en plaats veilig. Let op de trap naar de bar! Als geëngageerd toeschouwer staat u immers toe dat er met de omstandigheid een loopje wordt genomen en bevindt u zich op dezelfde “slippery ground”.

Ik weet het wel: hierin schuilt tegenover de bezoeker een stevig sociaal engagement. Welkeen dan? Overbodige vraag. Het gaat om een totale maatschappelijke context van het kijken. Van het interpreteren. Van het kritisch benaderen van een inrichting.

Moeten we nu nog iets zeggen over de kunstenaar? Bij elke nieuwe betrede locatie onderneemt Dedobbeleer zintuigelijke pogingen om de ruimte en haar context af te tasten. Met welk doel aftasten? Om die ruimte (en mogelijks de architectuur en haar vermeende functionaliteit) voor hemzelf te synthetiseren en te vatten.

Koenraad is nu eenmaal een hacker, of een parasiet! Hij eigent zich namelijk de omgeving toe. Dit is zoals u nu denkt helemaal niet in tegenspraak met een vorm van abstrahering (hoe verregaand ook), want het uitzuiveren van ideeën over een bepaalde realiteit creeërt (sic) net ruimte. Denk eraan: je moet daarbij wel kunnen los blijven van anecdotiek en banaliteit.

Als je dat kunt zorgt dat voor een “‘clash”: een mentale ruimte geprojecteerd op een fysieke plaats die de feitelijke ruimte gebruikt om diezelfde ruimte te omschrijven, te bekritseren ook hoor, of zelfs ronduit aan te klagen.

Schepen Bral van cultuur en Rooske van de Schouwburg, en Cathérine van de cel tentoonstellingen zullen dit wellicht niet graag hebben. Troost: indien in een dergelijke omgeving accuraatheid van ruimtelijke interpretatie wordt beoogd is de toeschouwer gedwongen langdurig stil te staan bij het waarom en het doel van kritiek.

Nog tot zondag 1 oktober. De deuren sluiten dan om 17 uur.