Op 12 juni publiceerde “Kind en Gezin” opnieuw zijn kansarmoedecijfers voor alle Vlaamse gemeenten en bepaalde gebieden.
Laten we wat ingaan op de betekenis van die cijfers en hoe men daartoe komt.
(Er bestaan daar heel wat misverstanden over.)
Wat is kansarmoede?
Niet te verwarren met het begrip ‘armoede ‘op zichzelf.
Bij armoede is enkel het financiële tekort benadrukt. Het beschikbaar inkomen (van het huishouden) ligt dusdanig laag dat men niet meer in staat is om met dat bedrag te voorzien in de meest elementaire behoeften. (Een alleenstaande bijv. die netto per maand moet leven van 1.139 euro verkeert in ‘monetaire risico-armoede’.)
Bij kansarmoede gaat het om een multi-aspectuele armoede-situatie.
Naast een relatief laag inkomen wordt deze armoede gekenmerkt dan door een veralgemeende achterstelling of zelfs uitsluiting op het vlak van opleiding en vorming, huisvesting, welzijn en gezondheid, vrijetijdsbesteding en cultuur, politieke en sociale zeggingskracht.
“Kind en Gezin” omschrijft kansarmoede dus als volgt:
“Kansarmoede is een toestand waarbij mensen beknot worden in hun kansen om voldoende deel te hebben aan maatschappelijk hoogwaardige goederen (zoals onderwijs, arbeid, huisvesting). Het gaat daarbij niet om een eenmalig feit, maar om een duurzame toestand op verschillende terreinen, zowel materiële als immateriële.”
Hoe wordt geregistreerd of een kind in kansarmoede leeft?
Tijdens hun contacten gaan de regioteamleden van “Kind en Gezin” (verpleegkundigen en gezinsondersteuners) na of er signalen zijn van kansarmoede.
De registratie gebeurt normaliter eenmalig en doorgaans de eerste maanden na de geboorte. Het is dus een momentopname die latere wijzigingen in de levensomstandigheden niet capteert.
De inschatting van kansarmoede gebeurt voor alle boorlingen waarmee K&G minstens één contact gehad heeft, dus – volgens K&G – voor meer dan 95 procent van de populatie. (Tja.)
Hoe wordt bepaald of een kind in kansarmoede leeft?
De regioteamleden van K&G toetsen elk gezin met een geboorte aan zes vooropgestelde criteria:
– het beschikbaar maandinkomen van het gezin
– de opleiding van de ouders
– de arbeidssituatie van de ouders
– de ontwikkeling van de kinderen (stimulatieniveau)
– de huisvesting
– de gezondheid
Per beleidsdomein wordt een ondergrens bepaald. (Die we hier nu niet even niet opsommen want te ingewikkeld en ons niet concreet gekend.)
Wanneer nu de leefomstandigheden van een gezin op minstens 3 van de 6 criteria zich op of onder de ondergrens bevinden, dan spreken we over kansarmoede in het gezin.
Berekening van de kansarmoede-index.
In een vorig stuk zagen we dat de index voor Kortrijk-stad gestegen is van 24,0% naar 25,4 %. Hoe moeten we dat nu verstaan?
De kranten benadrukken dit te weinig: het aangegeven indexcijfers slaat op een gemiddelde over een periode van drie jaar. Het Kortrijkse cijfer van 25,4% slaat dus niet enkel op het jaar 2017, maar wel op de periode 2015-2017.
De kansarmoede-index van het jaar X is het resultaat van een deling (maal 100).
In de teller staat het aantal kinderen geboren in het jaar X, X-1 en X-2 dat leeft in kansarmoede, en in de noemer het totaal aantal kinderen geboren in dezelfde drie jaren in de betreffende gemeente of gebied.
Concreet.
Als de indicator van K&G voor Kortrijk-stad bijv. zegt dat die 25% bedraagt dan betekent dit dat in de stad 25 procent van de kinderen tussen 0 en 3 jaar leven in een kansarme situatie.
P.S.
In een volgend stuk gaan we in op de kwestie of de kansarmoede-index kan (mag) gebruikt worden om het succes of het falen van (lokaal) beleid te verklaren.
Voor onze schepen van armoede (de OCMW-voorzitter Philippe De Coene ) is dit een zeer prangende vraag. Hij weet er geen weg mee. (Wij ook niet.)