Op 26 november 2020 ontvingen de West-Vlaamse Burgemeesters (en die van andere provincies ook, kan men zo vermoeden) een e-mail waarbij zij werden gevraagd om de lokale gesprekken over de regiovorming te faciliteren en er een advies over te formuleren. Een antwoord werd nog verwacht eind van dat jaar.

Zij kregen daarbij een zgn. kadernota van 9 oktober van dat jaar, goedgekeurd door de Vlaamse Regering. Inhoudelijk had die niet zoveel om het lijf. Eigenlijk werd er nauwelijks gerept over wat er later aan bestuurlijke beslissingen zoal zou terecht komen in het decreet dienaangaande. (Een grove omissie was dat toch, zelfs een vorm van misleiding.) Men had het gewoon over het waarom en de noodzaak van een regiovorming: minder “verrommeling” van samenwerkingsverbanden, meer transparatie, minder mandaten, meer democratie. De punten die later in parlementaire besprekingen van het decreet voor heibel zouden zorgen komen niet aan bod.

In die kadernota van 2020 was er nog een kaart met 13 referentieregio’s opgenomen. (Het is pas op 4 februari 2022 dat er werd geopteerd voor één referentieregio in Limburg en bracht men het totale aantal in Vlaanderen toch op vijftien.)
Voor West-Vlaanderen voorzag de kadernota toen althans nog drie regio’s: Zuid-West-Vlaanderen; de Westhoek en de regio Brugge-Oostende-Midwest.
De gouverneurs kregen ook al op voorhand een invulformulier met drie voorgekauwde vragen te beantwoorden door de burgemeesters, en die handelden allemaal puur en enkel over de afbakening van de regio’s.
Kijk maar:
1. Kan uw bestuur zich vinden in de voor uw gemeente voorgestelde referentieregio’s?
2. Indien ja, wat zijn de aandachtspunten? Indien neen, welke wijzigingen of welk alternatief voor de voorgestelde referentieregio’s verkiest uw lokaal bestuur?
3. Uw aanvullende bemerkingen of suggesties.

Zoals hier al verteld is in ons Leiedal-gewest de adviesaanvraag besproken en voorbereid op een (fysieke) Conferentie van Burgemeesters op 13 november 2020.
Tot onze verbazing (nou, eigenlijk niet…) nam Vincent Van Quickenborne daar nog aan deel terwijl hij al op 1 oktober van dat jaar de eed als minister had afgelegd in handen van de Koning. Dientengevolge was hij op 12 oktober bijv. verhinderd op de gemeenteraad en is Ruth Vandenberghe nog diezelfde maandagochtend in allerijl als waarnemend burgemeester de eed gaan afleggen bij de gouverneur.
(Vond Quickie dat zijn Ruthie nog niet helemaal klaar was om het hoge woord te voeren op die Conferentie?)
Het verslag van die Conferentie is hier al ter sprake gekomen. Wat de afbakening van de regio’s betreft was het wel heel duidelijk en voorspelbaar dat men zou kiezen voor dezelfde 13 gemeenten van de intercommunale Leiedal. De referentieregio die trouwens was voorgesteld in de eerste kadernota van de Regering.

De definitieve beoordeling over de drie getelde vragen gebeurde in een “digitaal Overleg met de Conferentie van Burgemeester arr. Kortrijk en de gemeente Wervik” op 11 december 2020.
Hier mocht Ruthie wel aan deelnemen, hoogst waarschijnlijk met een oekaze van Quickie.
Het verslag concludeerde dat de meerderheid pleitte voor de provincieschaal als volwaardig model maar dat is wel enigszins anders uitgevallen bij de stemming. Enkel Anzegem, Deerlijk, Harelbeke en Wevelgem kozen resoluut voor de provincie als DE regio voor de organisatie van samenwerkingsverbanden. Weliswaar soms met de toevoeging: met subregio’s (het zgn. matroesjka-model).
En onze Ruthie was opnieuw een beetje verkeerd toen zij in een afzonderlijk e-mail aan ‘vlaanderen.be’ (“met vriendelijke groet en hou er de moed maar in”) liet weten dat er minstens vier gemeenten van onze dertien voor een opsplitsing waren van de regio Brugge-Oostende-Midwest, en dus een opdeling van de provincie in vijf regio’s verkozen. In werkelijkheid bepleitten slechts drie gemeenten voor het bestaan van vijf regio’s : Kortrijk, Zwevegem en Wervik. (Andere dan zij vermeldde.)
En we moeten helaas even nog een punt maken…
Onze waarnemend burgemeester stemde namelijk “ja” op de eerste vraag. Dat is dus een misser geweest. Een contradictie. Want zie maar eens. Hiermee ging zij akkoord met de voorgestelde regio’s zoals op de kaart aangegeven: namelijk drie in West-Vlaanderen. En dit terwijl zij zich tegelijk tot grote voorvechter voor vijf regio’s bekeerde, subsidiair de splitsing van de regio Brugge-Oostende-Midwest.

Ja, laten we het wat meer overzichtelijk houden. Hoe waren de stemuitslagen bij onze dertien burgemeesters?
– Van drie gemeenten kwam géén antwoord, en we weten waarlijk niet waarom: Kuurne, Lendelede, Spier-Helkijn.
– “Provincialisten” waren: Anzegem, Deerlijk, Harelbeke, Wevelgem.
– Voorstanders van vijf regio’s in de provincie: Kortrijk, Wervik, Zwevegem.
– Schaarden zich expliciet achter de voorgestelde drie regio’s: Avelgem, Menen, Waregem.

Waregem deed wel een beetje raar.
Van die gemeente liepen twee antwoorden binnen. Eén van de burgemeester natuurlijk. Die zegt zonder commentaar “ja” voor de drie regio’s, terwijl die gemeente toch wel in een rare positie verkeerd: zij ligt daar in een rare hoek, grenst aan meerdere andere regio’s…Maar zijn schepen Joost Kerkhove antwoordde zomaar met een “nee” op de eerste vraag. Hij vindt de aangeduide regio’s te groot en wil dat er “andere manieren bemoedigen om de krachten te bundelen”.

Misschien even een overzicht van de adviezen in de gehele provincie?
– 25 gemeenten gaven geen antwoord ! Enkele opvallende gevallen zijn kustgemeenten: De Haan, De Panne, Knokke-Heist, Nieuwpoort. Andere waar we toch even van opkijken: Heuvelland, Ingelmunster, Izegem, Meulebeke, Roeselare, Tielt.
– 12 (en slechts 12) gemeenten gaven een positief antwoord op de eerste enquêtevraag. Opvallend? Ieper, Torhout; (En Kortrijk!?)
– 26 gemeenten gaven een negatief antwoord op die eerste vraag. Vallen op: Brugge, Oostende (Tommelein was de voortrekker voor de vijf regio’s), Poperinge, Waregem (de schepen!)

Wat is nu de het advies geweest van onze gouverneur? Want dat was in feite de grondvraag van de Vlaamse regering.
We citeren letterlijk.
“Door mandatering aan voorzitters van Burgemeesteroverleg en als conclusie van het overleg met Burgemeesteroverleg Zuid-West-Vlaanderen en Westhoek spreken 39 gemeenten zich expliciet uit voor de West-Vlaamse provinciale schaal als referentieregio met daaronder de subregio’s.
Er is tevens een grote meerderheid voor de indeling naar vijf subregio’s: Oostende, Brugge, Midwest, Westhoek en Zuid-West-Vlaanderen.”

Die 39 “provincialisten”? Dat is overdreven. Uit de verslagen blijkt dat er zich een 15-tal expliciet over uitspreken.

P.S.
Op Tinternet kunt u een heel uitgebreid document vinden, getiteld “Advies Carl Decaluwé over de aanzet tot afbakening van de referntieregio’s”.
Dateert van 8 januari 2021. De eerste drie hoofdtukken zijn een warm – weliswaar ietwat verkapt – pleidooi voor één provinciale regio (zoals Limburg) met provinciale gebiedswerking.

Dus nog voor het digitaal overleg van de burgemeesters met de gouverneur (dat was op 11 december) is er op 13 november 2020 een fysieke “Conferentie van Burgemeesters Regio Kortrijk” geweest, nog wel puur gewijd aan het dossier Regiovorming.
Van de klassieke dertien in aantal was enkel de burgemeester van Spiere-Helkijn afwezig.
Ruthie was toen blijkbaar nog geen vervangend burgemeester? want Kortrijk was toen op die vergadering nog vertegenwoordigd door Quickie! Raar hoor. Vincent werd toch minister op 1 oktober 2020? Waren daar ook nog bij: F. Vanhaverbeke, de directeur van de intercommunale Leiedal en de secretaris F. Meuris.
(Leiedal is voluit de naam van de Intercommunale Maatschappij voor Ruimtelijke Ordening, Economische Expansie en Reconversie van het Gewest Kortrijk. Opgericht in 1960. Doet werkelijk alles, op alle mogelijke domeinen.)

Het verslag van die traditionele maar wel informele reünie van burgemeesters (dat anders nooit wordt gepubliceerd, maar voor deze materie uitzonderlijk wel te vinden is op Tinternet) omvat 15 punten. Daarvan zijn er in het kader van ons relaas wel enkele behartenswaardig. Zie verder.
De conclusie was verrassend pover: dat men de gouverneur nog zal contacteren om afspraken te maken voor een overleg. (Dat kunnen we wel geloven zeg ! De Vlaamse Regering wenste namelijk uiterlijk tegen eind van dat jaar 2020 een advies van die gouverneur over die regiovorming.)

In die conclusie staat nog een alinea die we u als lezer waarlijk niet willen onthouden, want volkomen onbegrijpelijk.
We citeren. Aan u, beste lezer, om die zinsnede te ontraadselen:
“De Conferentie neemt akte van de oefening die Vlinter samen met de VVSG houdt waarbij de streekintercommunales via een self-assessment ontwikkelingmatrix streekontwikkeling opmaakt. Deze zal op 11/12/2020 worden toegelicht op de bespreking van de informele punten van de raad van bestuur van Leiedal in afwezigheid van de burgemeesters.”
Punt.

Wat onthouden we nu uit dit verslag? (Cursief: onze commentaar.)

Punt 1.
De afbakening van de regio Zuid-West-Vlaanderen in de conceptnota van de Vlaamse regering komt overeen met de DNA en de historische samenwerking in de regio.
Men gaat dus akkoord met een regio van de traditionele 13 Leiedal-gemeenten.
Voor de goede orde sommen we ze nog eens op, met de burgemeesters: Anzegem (G.Devogelaere), Avelgem (L.Deseyn), Deerlijk (C.Croes), Harelbeke (A.Top), Kortrijk (V.Vanquickenborne), Kuurne (F.Benoit), Lendelede (C.Dewaele), Menen (E.Lust), Spiere-Helkijn (D.Walraet), Waregem (K.Vanryckeghem), Wevelgem (J.Seynhaeve), Wervik (Y.Casier), Zwevegem (M.Doutreluinge).

Punt 3.
Het is vooralsnog ook onduidelijk of er per Regio/Conferentie een gemeenschappelijk standpunt dient te komen. Het is tevens onduidelijk of een standpunt ook door de Colleges van Burgemeester en Schepenen gedragen moet zijn.
Bij ons weten heeft enkel de burgemeester van Zwevegem later te kennen gegeven dat zijn antwoord over de afbakening van de regio’s zal afhangen van een beraad binnen zijn schepencollege.

Punt 5.
(…) De algemene ervaring in ZWVL is dat het provincieniveau goed werkt en er goed wordt samengewerkt.
Hier zijn de “provincialisten” aan het woord. Een sterke lobby !

Punt 7.
De keuze om de regio te laten samenvallen met het werkingsgebied van Leiedal is logisch en verdedigbaar. Opmerkeljk omwille van verschillende redenen:
– Het grote werkingsgebied van de regio Brugge-Oostende-Midwest kan problematisch zijn. Het lijkt de Conferentie zinvol om Midwest en Brugge-Oostende als aparte regio’s te laten functioneren.
Later zal blijken dat enkel de burgemeesters van Kortrijk, Zwevegem en Wervik opteren voor 5 regio’s in de provincie in plaats van drie door de Vlaamse regering voorgesteld.
– Niet alle samenwerkingsverbanden van vandaag volgen de indeling van ZWVL.
W13 (een welzijnsorganisatie van OCMW’s en het CAW Zuid-West-Vlaanderen, door schepen Philippe De Coene opgericht in 2015) bijvoorbeeld heeft ook Wielsbeke mee. Lendelede behoort tot de Eerstelijnszone samen met Izegem. Waregem werkt provincie-overschrijdend samen met Zulte. Wervik behoort tot ZWVL voor de Conferentie/Leiedal maar voor de brandweerzone tot de Westhoek. Idem wordt voor bepaalde domeinen en vraagstukken samengewerkt met gemeenten buiten de regio. (…) Deze hybride situatie is een dagelijkse realiteit. Men mag dit daarom niet te star bekijken.
In feite wordt in de nota van de Vlaamse regering (dd. 9 oktober 2020) die voorligt ter bespreking net hetzelfde gezegd, maar natuurlijk in andere bewoordingen. Het decreet zelf stelt dat gemeenten afwijkingen kunnen vragen om toch samenwerkingsverbanden te organiseren los van hun referentieregio. (art.6,§2).
Op te merken valt dat de Conferentie niet rept over Psylon, de Intergemeentelijke Vereniging voor Crematoriumbeheer. Telt 21 gemeenten, en heus niet enkel uit het arrondissement Kortrijk. En Gaselwest dan, de Intercommunale voor Gas en Elektriciteit, met een werkingsgebied van – als we goed tellen – 59 gemeenten, tot in Wallonië toe. En IMOG, de intercommunale voor Openbare Gezondheid met gemeenten als Kruishoutem en Wielsbeke?
Ja, ’t is waar. Bepaalde intercommunales vallen niet onder het toepassingsgebied van regiovorming (art.4). Maar men kon daar toch een woordje over zeggen? Wat men daarvan vindt? En afval- en streekontwikkelingsverenigingen krijgen toch een overgangsregeling?

Punt 8.
(…) Afstemming met schepencollege en gemeenteraad is belangrijk.
Zie punt 3. Het gaat om de afbakening van de regio’s. In Kortrijk helemaal niet gebeurd in “afstemming met de gemeenteraad”. En met het College? Dat weten we niet…

Punt 10.
De Conferentie stelt zich de vraag naar het democratisch gehalte van een regio. De implicatie van de oefening is dat de burgemeester centraal staat. De (nooit beslechte) discussie over de democratische legitimiteit van de intergemeentelijke samenwerkingsverbanden wordt nu geprojecteerd op de regio’s.
Tja. Volgens het decreet moet de regiowerking een vast maandelijks punt worden op de agenda van het schepencollege en minstens tweemaal per jaar op de agenda van de gemeenteraad geplaatst. (Art.8.)

Punt 11.
(…) Vroeg of laat zal de vraag worden gesteld of Vlaanderen hiermee geen nieuw bestuursniveau invoert.
De voorliggende nota zegt zeer uitdrukkelijk dat het louter gaat om een “overlegmodel”, geen nieuwe bestuurslaag. De uiteindelijke beslissingen worden nog steeds binnen de basisbesturen genomen en uitgevoerd. Kortrijkwatcher persoonlijk meent dat zich eerder vroeg dan laat de vraag zal stellen wat voor nut de provincie nog heeft.

Punt 13.
De Conferentie vraagt zich af of de relatief beperkte schaal van ZWVL in vergelijking met de andere grotere referentieregio’s er niet zal voor zorgen dat de regio aan slagkracht zal verliezen ten opzichte van Vlaanderen.

Punt 14.
Verzwakt het vorige punt. Men verwijst naar “de levende krachten” en intense contacten alhier.
De relatief beperkte schaal is evenwel niet per definitie negatief.

In dat verband hebben we een keer opgezocht hoe relatief klein ZWVL dan wel is, met de vijf regio’s dan in onze provincie. (Aantal inwoners op 1 januari 2022.)
– regio ZWVL: 315.001 inwoners (13 gemeenten)
– regio Brugge: 283.405 (10
– regio Midwest: 250.691 (17)
– regio Westhoek: 201.765 (17)
– regio Middenkust: 158.149 (7)

P.S.
In een volgende editie van deze alternatieve stadskrant hebben we het over de antwoorden van de burgemeesters op de drie vragen die de gouverneur op 11 december 2020 heeft voorgelegd om tot een advies aan de regering te komen over de voorgestelde referentieregio’s.
Tot kijk !