Stad haalt voor het eerst zéér grof geschut boven in de strijd tegen huisjesmelkerij, als ultiem middel om de woonkwaliteit van een verwaarloosd pand (dat was omgetoverd tot logementshuis) te verbeteren. Stad heeft namelijk de procedure ingezet om van een eigenaar het beheer en het genotrecht van zijn pand te ontnemen. Het middel hiertoe bestaat al sind 1998 maar is hier in Kortrijk nog nooit toegepast. Het gaat dus duidelijk om een testcase, een waarschuwing en ultiem drukkingsmiddel voor de betrokken eigenaar.

Dat middel heet “sociaal beheersrecht”.
Voorstanders ervan aanzien het als een vorm van “eigendomsreglementering”. Aan een bestuur (bijvoorbeeld hier: Stad?) wordt de mogelijkheid geboden om gedurende een periode van minimaal 9 jaar een woning van een derde in zijn plaats te beheren (bijvoorbeeld: te verhuren), met inbegrip van het uitvoeren van werken.

Welke instanties kunnen van het sociaal beheersrecht gebruik maken?
De gemeente, het OCMW, sociale huisvestingsmaatschappijen, sociale verhuurkantoren, het Woningsfonds.
In het hier besproken Kortrijkse geval kwam het concrete voorstel van het OCMW, maar is de procedure opgestart vanuit Stad. (KW weet niet waarom. Wie is nu eigenlijk de publieke initiefnemer die het sociaal beheersrecht zal kunnen uitoefenen?)

Welke woningen komen in aanmerking?
– Woningen opgenomen in het leegstandregister, maar toch voldoen aan elementaire vereisten;
– Ongeschikte of onbewoonbare woningen (of woningen zonder conformiteitsattest) die in aanmerking komen voor werken die weliswaar niet gedaan zijn binnen een bepaalde termijn.
In ons geval hier gaat het om de tweede categorie. Het pand is al in januari 2011 ongeschikt verklaard en in april van dit jaar onbewoonbaar.

Wat is nu de procedure voor woningen die ongeschikt of onbewoonbaar zijn verklaard?
Het bestuur (hier Stad) doet een aanbod aan de eigenaar om de vereiste werken uit te voeren. De eigenaar heeft één maand tijd om het aanbod te aanvaarden. Indien het aanbod niet wordt aanvaard dan geldt volgende regeling:
– het bestuur krijgt van rechtswege het sociaal beheersrecht,
– en daarmee de bevoegdheid om voor minstens 9 jaar de woning te beheren, te verhuren (als sociale woning!) en alle werken uit te voeren.

Wat is de huurprijs?
Voor de sociale huurder minimaal het bedrag van het geïndexeerde kadastraal inkomen. Het mag méér zijn. De sociale beheerder zal intussen natuurlijk proberen om de huurperiode zolang te rekken tot de kosten van de (renovatie)werken zijn gerecupereerd.

Krijgt de eigenaar een vergoeding?
Ja, maar die ligt decretaal vast en is beperkt tot het kadastraal inkomen.

Waarom wordt het sociaal beheersrecht zelden of nooit toegepast?
De juridische figuur is nog steeds op tal van punten onduidelijk. De procedure is ingewikkeld en omslachtig. En het eigendomsrecht is heilig…
Bij ons weten heeft tot op heden enkel Antwerpen in een drietal gevallen van het middel gebruik gemaakt.
Maar ermee dreigen werkt duidelijk preventief, afschrikwekkend. Stad Antwerpen schreef ooit 80 eigenaars aan met een aanbod en prompt hebben er 77 de woning verkocht of gerenoveerd…