(Dit stukje is weer wat aangevuld. Ben een ware fan van baron, inclusief de politieke zoon en dochter. Ga straks op de koffie. Sabine praat zo mooi. En Jean: een echte rapper.)

EEN ONVERSTOORBARE PERSOONLIJKHEIDSTRUCTUUR

Bij een poging – via het boek – tot inkijk in de denkwereld van ereburgemeester Manu de Bethune valt alleszins op hoe onverstoorbaar deze man is. Wonderlijk hoe overzichtelijk en relaxed het leven toch voor iemand kan zijn.
Opvoeding doet er soms wel iets toe. Leren lezen en schrijven bij een doodsbange gouvernante. Pas op zesjarige leeftijd naar school. Het is niet aan iedereen gegeven.
En wat voor school? Veel later daarna beginnen puberen in een of andere abdij in de buurt van Brugge en daarna later in Leiden nog veel meer, en in een elitair studentenhuis daarvan bekomen te Leuven waar “geprivilegeerde jongeren zich leerden integreren in het Vlaamse milieu” (pag 17). Toen kwam: Greta.
Op de duur kan – met tijd en boterhammen en een goed kot – iedereen doctor in de rechten worden. En er nog wat bijdoen, met enkele keuzevakken.

Wat lezen we bijv. op pag. 17-19? “Er was tijdens mijn Leuvense periode nogal wat ophef in het land. Maar de terugkeer van Leopold III in 1950 en de daaropvolgende betogingen en onlusten, de omstreden onderwijswet Collard die België in rep en roer zette, konden mijn studieijver nauwelijks beïnvloeden.” Ophef? Er vielen toen doden. Elke opinie ontbreekt.
—
“Omstreden” wet-Collard?
Wat ikzelf als scholier bij de schoolstrijd van 1955 heb meegemaakt in Kortrijk heeft mijn leven getekend. De eigenste katholieke exacte en vooral niet-exacte brave leraren van mijn school die voor mijn ogen met dagen op voorhand geprepareerde rotte eieren ruiten ingooiden van socialistische cafés. De Rijselsestraat was een slagveld. Leerlingen-deugnieten die mochten absent blijven op school om wagens te vernielen. Weg met Collard! Claxons. TUUT-TUT-TUT-(TUUT). Zoniet werd je de kop ingeslagen. Kasseien uitbreken aan de Gentsepoorte. En dan weer naar school: bij de broeders JMDLaSalle. De witlappen hadden een keer weer een zieltje gered.
Het ging weer over de ziel van het kind. Spaarboekjes bij de Staat (onze eigenste kas) moesten opgezegd. Vriendschappen (Theo) bloeiden ten huize van de familie De Clerck.
Manu, weet u daar nu altijd nog nergens van?
Het is Manu allemaal ontgaan. Hij was toen 25, ik 16 en weet er nog alles van. En pas achteraf zag iedereen in dat Collard nog zo slecht niet was. Die progressieve frontvorming dan waar Wilfried Martens en Jean-Luc Dehaene voorstander van waren. De pluralistische gemeenschapsschool. Manu toch. Waar was je?
—
De oorlog. WO II en WO I.
Kwam men daar op het kasteel van Marke nog een beetje overeen met logeerders als maarschalk Göring en tevoren met de rode baron Manfred von Richthoven? Adel adelt.
—
Terzake.
Hoewel de burgemeester zelf zegt dat hij ooggetuige was van ingrijpende socio-culturele en economische veranderingen blijven vele items totaal onder zijn radar. Je leest niets of in elk geval distilleert hij geen uitgesproken meningen over bijv. de oorlog (het nazisme), de repressie, de schoolstrijd, de taalgrens (Moeskroen, Brussel-Halle-Vilvoorde), de Brusselse en witte marsen, de Congolese onafhankelijkheid (het neo-kolonialisme), de winterstakingen met de Eenheidswet, enz. Geen woord over armoedebestrijding, ontwikkelingshulp, immigratie, multiculturele samenleving, de nieuwe media, globalisering, milieuproblematiek, mei ’68, de vrouwenemancipatie, sociale economie, etc. OCMW. Laat staan braindrain of leegstand. De opkomst van het Vlaams Blok in Kortrijk.
Maar dan komt er plots wel een nogal uitgebreide passage over Marc Dutroux. Kwestie van justitie-minister Stefaan De Clerck te treiteren?
Manu is van die andere wereld die het goed met ons (voor)heeft. Zo duidelijk als iets. We moeten ons daarbij neerleggen.
En nu valt er me een vraag te binnen: is Manu wel soldaat geweest? Geen relaas hierover te vinden.

Zijn onverstoorbaarheid kwam overigens ook tot uiting in de gemeenteraad. Hoe vaak heeft hij niet een debat stopgezet of zelfs voorkomen door gewoon, maar drastisch over te gaan naar het volgende agendapunt?
(Zoon Jean heeft er iets van overgeërfd. Probeer maar een keer te dialogeren of babbelen met hem. Hij bekijkt niet eens zijn emails.)

POLITIEK IS EENVOUDIG

Voor Manu is het burgemeesterschap “een fijne job”, en de “boeiendste van alle politieke mandaten”. Je bent de baas. Van belang is dat je goede connecties hebt (en die had hij, tot in de hoogste kringen) en dat je contact houdt met de bevolking. Aandacht voor de sukkelaars.

Openbaarheid van bestuur?
Manu weet daar alles van.
Op zeker moment heeft de de kasteelheer van Marke de begroting van zijn dorp spontaan aan de pers gegeven zeg. Misschien ook aan zijn schepenen. Maar iedereen was content. Alles begrepen ook.

De jeugdproblematiek?
Richt dan toch eens wat kampvervoer in, zet eens een kinderboerderij op!
Lees wat Manu op pag. 20 schrijft over zijn eega: “Haar ongebreidelde inzet voor minderbedeelden en allochtonen is voor mij en voor onze kinderen een dagelijks voorbeeld van de manier waarop op eenvoudige wijze problemen kunnen opgelost”.
Politiek is caritas.

Cultuurbeleid?
Ook hier vertrekken van “een eenvoudig principe”: cultuur dichter bij de mensen brengen, (MAAR WELKE? Voor wie? -FL ), zonder daarom de socio-culturele initiatieven en activiteiten van de bevolking te bepalen. Vandaar: overal ontmoetingscentra en buurthuizen inplanten. BEST PINTEN DRINKEN. Dan komt alles goed.

Géén prioriteit geven aan musea: “Levende cultuur is belangrijker dan dode” (pag. 114). Maar dan wel veel aandacht schenken aan bibliotheken, want bibliofilie is nu eenmaal uw persoonlijke hobby.
De dode, ongetwijfeld schone boeken. Manu kan zijn ongebreideld archief in het vervolg schenken aan onze geplande nieuwe stadsbibliotheek? In een aparte, sacrale ruimte. Een echte leesbibliotheek. Zoals de vele Kortrijkzanen-lezers dat zouden willen hebben.
Manu was wel bekommerd om via stadsdiensten zijn eigenste persoonlijke huisbib op punt te zetten. Zie nog het subjectieve, onvolledige, onjuiste relaas over de firma Wang.

En wat is in het algemeen een mogelijk beleid in een gemeente?
Bij de verkiezingen van 1994 verspreidde de toekomstige burgemeester een “postkaart” met daarop de boodschap: “Er is aandacht nodig voor elkaar en voor iedereen in de stad, zowel vandaag als morgen”.

De ereburgemeester had ook een afkeer van gigantische, prestigieuze plannen of ambities. Hij uit zelfs zijn twijfels over de uitbreiding van de Hallen (XPO). Op pag. 127 krijgen we te horen dat men nu eenmaal moet erkennen dat Kortrijk geen metropool is en dat ook nooit zal worden. (Ongetwijfeld te aanzien als een uithaal naar de huidige burgemeester Stefaan De Clerck.)

MANU ALS MARXIST

Ja!
Hij had onvoorstelbaar veel aandacht voor harde infrastuctuur: bos (400 ha werden er beoogd in 1988), sociale woningen, ontmoetingscentra, vernieuwing dorpskernen.
Marxisten noemen dit “de onderbouw”. Die is noodzakelijk voor “de bovenbouw”: het immateriële. (Deze gedachtegang is helemaal niet katholiek! In de christen wereldbeschouwing is er eerst HET WOORD (de geest)! Pas daarna de materie.
Manu is filosofisch bekeken een “materialist”.

In het kader van het “vulgair marxisme” is het overigens volkomen logisch dat de Bethune heel goed laat doorschijnen dat hij voorstander is van zuivere intercommunales (WVEM, SPE), en dat hij er ook de voorkeur aan geeft dat sociale woningen niet worden verkocht. Hij is ook geen pertinente voorstander van Privaat Publiek Samenwerkingsverband (PPSV). Heeft slechte ervaringen gehad met de vernieuwingsprojecten van Kortrijk-Centrum-Oost (de buurt van het Overbekeplein). Dat waren bij KCO gewoon poenpakkers. Vrije jongens. Maar Manu bedoelt dit als een optater voor burgemeester Jozef De Jaegere zaliger. Want die wou heel Kortrijk-Centrum-Oost plat leggen. Het scheelde niet veel of het Begijnhof werd afgebroken. Manu heeft het Groeningemuseum gered hoor.

MANU ALS ANTI-CLERICAAL

Ja!
In zijn Brusselse tijd heeft hij op eigen houtje een Vlaamse katholieke school (Sint-Lutgardis, Elsene) opgericht en kwam daarmee zwaar in aanvaring met het aartsbisdom Mechelen.
Manu heeft dat blijkbaar niet vergeten.
Ook in Kortrijk wou hij in genendele dat de clerus zich met aardse politieke zaken bemoeide. Vandaar dat hij geregeld in botsing kwam met de kerkelijke overheid. Die hield er niet van dat hij een gemeentelijke bibliotheek en o.c’s oprichtte (concurrentie met de parochiale werken), de Oude Dekenij inpalmde. Lees nog waarom er geen o.c-Zuid kwam. Alliantie van clerus en ACW. En hoe verstoord de clerus was toen Manu de Sint-Pauluskerk wilde ombouwen tot “ontmoetingsruimte”. In de Oude Dekenij wilden er pastoors op leeftijd gaan wonen.
(Zoon Jean zit op hetzelfde spoor: hij voorspelt dat de O.L.Vrouwkerk wel ooit een groots museum zal worden.)

MANU ALS ANTI-DEMOCRAAT

Ja!
Manu heeft het wel een keer over inspraak van de bevolking, maar hij ziet dat in feite eerder formalistisch. Een gezellige pint drinken en trakteren rondom uw oren volstaat.
Zijn omgang met de gemeenteraad daarentegen was heel abrupt. Speeches en discussies werden afgeblokt.
Zijn praatgrage schepen Stefaan Bral werd menigmaal de mond gesnoerd.
Er is een keer een onvoorstelbaar absurde stemming geweest in de gemeenteraad. Juul Debaere (Agalev) legde het voorstel op tafel dat bij begrotingsbesprekingen elke schepen afzonderlijk zijn beleid zou uiteenzetten. Dat werd door de CVP-meerderheid weggestemd. Ook door de schepenen en burgemeester zelf! Alleen Hilde Demedts mocht het woord nemen, als het tenminste over gemeentefinanciën ging. Weer een zorg minder voor Manu.
Hij laat ten slotte ook meerdere malen goed uitschijnen dat beslissingen niet in de formeel daartoe opgerichte organen gebeuren. Zie bijv. zijn belevenissen bij Leiedal.

Lezen, die mémoires!

CONCLUSIE
OVER MANU IN DE HUIDIGE POLITIEKE CONSTELLATIE

Waar kan men baron Emmanuel de Bethune uit Marke politicologisch situeren?
In de klassieke dichotomische assen: links of rechts-centrum, Vlaams of niet-Vlaams, nationalist of wereldburger, gelovig of ongelovig, kapitalist of socialist, conservatief of progressief, libertijns of kwezel, arm of rijk, witte boord of blauwe boord, sluw of clever, ééndimensionaal of multidimensionaal, open of gesloten geest, vrijzinnig of niet?
Om dit te achterhalen wachten we best op een niet geautoriseerde biografie.
Voorlopig kan men onze gewezen burgemeester en schepen als volkomen TRANSCENDENT inschatten.
In elk geval een burgervader. Een kasteelheer.
—-
Daar verschoot ik toch echt van.
De familie heeft halfweg de jaren ’60 in Brussel aan het eind van de Louizalaan (u wel bekend) een huis gekocht van Robert Rothschild. De familie Rotschild was – als ik me goed herinner – de financier van het Vaticaan, al in de Middeleeuwen. Misschien al sponsor geweest van de kruistochten.
Zou dochter Sabine daar nu een optrekje hebben? Een pied-à-terre?