Een vorige keer (22/4) kwamen we tot de verheugende vaststelling dat vanaf volgend jaar ca. 600 handtekeningen van Kortrijkzanen zullen volstaan om de gemeenteraad op stelten te zetten.
Lezers van kortrijkwatcher weten pertinent dat dit zo nu en dan wel eens kan nodig zijn. Bijvoorbeeld bij bepaalde rare wijzen van gunnen, bijvoorbeeld om de juiste kostprijs te kennen van het nieuwe stadhuis, bijvoorbeeld bij belastingverhogingen. Bij de oprichting van alweer een nieuwe stedelijke vzw. Bij de keuze van een plaats voor een “zigeunerkamp”. Enzovoort. Enzovoort. Herlees maar eens de duizend bladzijden op deze stadsblog.Het nieuwe ontwerp van gemeentedecreet (tweede in de rij) voorziet in de mogelijkheid dat inwoners met een gemotiveerde nota voorstellen en vragen over de gemeentelijke beleidsvoering en dienstverlening op de agenda plaatsen van de gemeenteraad en die ook kunnen komen toelichten.
Hoe zal dit in zijn werk gaan?
Het verzoek dient ingediend met een daartoe bestemd formulier en met een aangetekende brief gestuurd aan het College. Met de namen, geboortedatum en woonplaats van de ondertekenaars van het verzoekschrift.
Het verzoek moet minstens twintig dagen voor de vergadering van de gemeenteraad ingediend. De gemeenteraad doet vooraf uitspraak over de vraag of het verzoek wel tot zijn bevoegdheid behoort en bepaalt dan welk gevolg daaraan gegeven wordt.
Niet iedereen is voorstander van deze nieuwe regeling.
Onze burgemeester bijvoorbeeld ook al niet. (De opname in het huishoudelijk reglement van een soortgelijke mogelijkheid om burgers het woord te laten voeren in de gemeenteraad werd vroeger al afgevoerd.)
De Hoge Raad voor Binnenlands Bestuur vindt dat het nieuwe instrument een “gelegenheidswetgeving” is naar aanleiding van relatief recente opvattingen omtrent directe democratie. (Zeg maar: de Nieuwe Politieke Cultuur ofte NPC van de vorige eeuw die al lang begraven is.)
Ook vraagt de Hoge Raad zich af of het niet stilaan wat veel wordt inzake mogelijkheden tot burgerdemocratie en inspraak. We mogen bijvoorbeeld al verzoekschriften indienen. (Er zijn ook hoorzittingen, meldpunten, spreekuren, soms interactieve websites.)
Verder zijn de bepalingen van het burgerinitiatief totaal niet afgestemd op de hele regeling betreffende de volksraadpleging. Voor de volksraadpleging wordt bijv. het totale aantal inwoners gebruikt voor de berekening van de vereiste aantal handtekeningen. Bij het burgerinitiatief gaat het om inwoners boven de 16 jaar.
De Hoge Raad wil er voorts op wijzen dat de relatie tussen burger en bestuur vooral een mentaliteitskwestie is eerder dan een kwestie van geïnstitutionaliseerde instrumenten.
En ja, ’t is waar. Een goede gemeenteraad (met werkende leden) of College (denk aan schepen Bral) heeft voeling met de verschillende stromingen en opinies die aanwezig zijn bij de inwoners en speelt daar ook op in.
En er is ook zoiets als het primaat van de politiek.
Directe democratie gaat in tegen de legitimiteit van de representatieve democratie, waarbij gemandateerden het voor het zeggen hebben.
Dat is ook waar.
Maar wat met een gemeenteraad die de dossiers niet kent? Die geen serieuze vragen stelt? Zo zijn er vele in het Vlaamse land! En wat met een College dat zijn gemeenteraad een beetje op het verkeerde been zet? Dingen verzwijgt?
Persoonlijke bedenking.
Het is alhier zelfs niet ondenkbaar dat burgerinitiatieven gebruikt worden als oppositiewapen tegen de gemeenteraad zelf!
Of wat subtieler: als geheim wapen van onderhuidse misnoegdheid bij de meerderheid zelf.
Twee voorbeelden.
Binnen de CD&V wou een belangrijke vleugel eigenlijk niet weten van het Buda Kunstencentrum.
Binnen de SP.A wou men geen belastingverhoging.
Het kan nog leuk worden, volgend jaar.